Reisverhaal «Zw22-04»

Zweden 2022 - Zw2022 | Zweden | 2 Reacties 21 Mei 2022 - Laatste Aanpassing 21 Mei 2022

Zw22-04

Dinsdag 10 mei 2022 6u: 11ºC, zonnig maar na 8u bewolkt en later ook regen, tot 15ºC

Vanmorgen was het schouwspel op onze TV (Mwenzi’s voorruit nadat we de raamgordijn openden).
In de weide voor ons zaten minstens 4 hazen te eten, spelen en mekaar achterna te lopen. Even later passeerde er een Vos en toen die in de bossen verdween kwamen er vanachter de bosrand twee reeën tevoorschijn… moet er nog zand zijn ? Het is minstens van de jaren ’80 dat ik nog enkele hazen zag dartelen in het veld, en dan was het nog rammeltijd ! Die is zelfs hier ook al afgelopen.
We rijden vandaag via Motala naar Garphyttan Nationaal Park, één van de oudste N.P. van Zweden en vooral bekend om z’n plantenrijkdom.
Maar eerst even iets over Motala. Daar reden we op een bepaald moment over het Götakanaal. Het Götakanaal verbind Göteborg met Stockholm via allerlei meren en meertjes die via kanaaltjes en sluizencomplexen met elkaar in verbinding staan. Beide grootste meren van Zweden, Vänern en Vättern spelen hierbij een grote rol. Het blijkt een zeer toeristische streek met tal van bezienswaardigheden (sluizen end.) bootcruises en fietsroutes (hoewel we hier, behalve in sommige grotere steden, nog niet veel fietspaden zagen…).
Garphyttan dan; ja ook hier is de plantenwereld op het niveau zoals we in het begin van de reis in Dalby Söderskog N.P. zagen. We zitten nu 19 dagen en +/- 500km noordelijker en hier bloeit nu de Bosanemoon volop. We zagen ook veel Meiklokjes maar nog lang niet in bloei, die hebben zeker nog twee weken te gaan vooraleer ze kunnen bloeien. In onze tuin waren er al aan het opengaan op 18 april… Mooie wandelingen te maken maar de bewegwijzering laat sterk te wensen over. We overnachten op de parking. Gereden: 141km

Woensdag 11 mei 6u: 11ºC, bewolkt met af en toe zon, om 16u regen, tot 15ºC

Via kleinere wegen naar Arboga, één van de oudste dorpjes van Zweden. Een flink deel van het dorp/stadje afgewandeld en de oude huisjes bewonderd, vooral de huisjes langs de Arbogaån rivier. In het centrum vonden we ook “wegenwerken” waarbij grondvesten van bewoning uit begin 17de eeuw tevoorschijn zijn gekomen. De archeologen die de site onderzoeken en in kaart brengen gaven ons heel bereidwillig tekst en uitleg. Leuke ervaring. We lunchten bij Restaurang Ågården op het overdekt terras aan de rivier. En we willen hier wel even bij stilstaan. Gisteren las ik in het boek “Toen geluk nog heel gewoon was ” van Dirk Musschoot, dat het vroeger de gewoonte was, ook bij ons, om de warme maaltijd ’s middags te gebruiken. Dat is veranderd toen beide ouders uit werken gingen. Het is opvallend dat hier in Zweden de lunch nog steeds de belangrijkste maaltijd van de dag is. En alhoewel ook hier vele gezinnen uit werken gaan is het systeem van de warme lunch hier blijven bestaan omdat restaurants en andere eetgelegenheden daarop ingespeeld hebben. Die bieden een warme lunch aan zeer democratische prijs aan. Vanaf 11u. kan je hier warm komen lunchen en betaal je tussen de 9 en 12€ pp. drank en koffie met een koekje inbegrepen! Je ziet dan ook veel “werkvolk” in de restaurants. De kwaliteit is zeker goed te noemen. In Frankrijk zie je dat ook wel maar daar zijn de prijzen toch niet zo laag als hier. We zouden mogen verlangen naar zo’n systeem in België…
We hebben in Arboga geen goede overnachtingsplaats gevonden en dus zochten en vonden we een plek even buiten stad.
Gereden: 89km km.stand: 100.911

Donderdag 12 mei 6u: 12ºC, later wisselend bewolkt, zonnig en regenbuien

Trouwens, het moet gezegd worden dat na de drie dagen van af en toe regen de bomen en struiken een boost hebben gekregen, plots staat alles in blad. ’t Gaat snel nu maar we zien nog steeds Bosanemoon, Speenkruid, Dotterbloem, Sleutelbloem en vooral Paardenbloem. Lente !
Köping kon ons niet charmeren, het werd dus een korte wandeling. We vonden wel een erg plezant en gezellig “Café Saga” (doet ook een belletje rinkelen ?), toch een aanrader. Maar we kwamen naar Köping voor de “Musteri” waar van eigen gekweekte appeltjes heerlijke appelmost wordt gemaakt. Moeder en dochter runnen het bedrijfje en hebben een boomgaard waar tientallen appelsoorten groeien. Daarvan maken ze, ook met blends, tot wel 60 verschillende soorten appelmost. We kregen tekst en uitleg en een proeverij. Heerlijke drankjes. Beslist te bezoeken waard.
Vandaar gaat het noordwaarts waar we de kans zien om Falun te bezoeken. De bekendste mijnstad van Zweden en de grootste mijn ter wereld in de 17de eeuw, vanwaar ook de bekende rode verf afkomstig is. We gaan de tekst over die verf hier nogmaals afdrukken en zullen die in de blog verzetten naar vandaag - past beter, ook bij de foto’s die we hier zullen nemen. De geschiedenis van de kopermijn van Falun is te omvangrijk om hier te beschrijven. We denken dat het web daar een betere oplossing voor is. Alleszins indrukwekkend want de hele site, delen van de omgeving en de stad zelf zijn in 2001 toegevoegd aan de Wereld Erfgoed lijst.
Morgen doen we een rondwandeling in de stad waar nog vele relicten te zien zijn van de in 1992 gesloten mijn waarvan niet met zekerheid kan gezegd worden sinds wanneer ze ontgonnen werd maar men schat toch wel al sinds de zesde eeuw.
Gereden: 209km

Even wat uitleg bij de vele rood gekleurde huizen in Zweden. Die zijn beschilderd met “Falu Rödfärg” (Rode verf van Falu) gemaakt van een bijproduct van de kopermijnen in Falu. De dikke rode verf werd in de 17de eeuw enkel gebruikt als decoratie bij kerken en de meer bemiddelde huiseigenaars. Gaandeweg ervaarde men dat de verf het hout veel langer goed hield en minder brandbaar maakte dan hout dat met teer was ingesmeerd tegen rotting. De verf werd een Zweeds succesverhaal, in die mate dat het in sommige steden verplicht werd. Nu is de verf ook om andere redenen erg in trek. Ze bevat enkel natuurlijke producten is dus ecologisch beter dan olieverf, ze is bovendien zeer weerbestendig en erg kleurvast. Ouder wordend wordt ze alleen wat donkerder rood-bruin.

Vrijdag 13 mei 7u: 9ºC, zonnig met later bewolking, tot 17ºC

We verhuizen van de parking in Falun naar de camperplaats op de mijnsite waar we de volgende nacht zullen blijven. We kunnen van ’s morgens vroeg al de mijnkrater bezoeken en dat is interessant omwille van de familie Oehoe (Bubo bubo) die er thuis is. Van een natuurliefhebber komen we te weten dat het koppel al twee vliegvlugge jongen heeft. Even later kan ie ons zelfs tonen waar ze ongeveer zitten. Mooi, maar te ver om een duidelijk beeld te krijgen van de zeldzame gast. We zullen later terugkomen met onze kijkers en proberen er een beeld van te maken - wat gezien de afstanden en de schuwheid van de dieren niet evident zal zijn. Maar eerst willen we de site verder bezoeken. Tal van gebouwen die over de eeuwen daar opgericht zijn kunnen we betreden, zoals een schachtgebouw, een pomphuis en een atelier waar kabels gemaakt werden. Spijtig genoeg opent het museum enkel op zaterdag en zondag dus daar moeten we nog even op wachten.
In de stad zien we een aantal huizen die nog dateren van in de glorietijden van de mijn. Zo is “Hammar’s Patisserie” uit 1776 één van de weinige overblijvende stenen woningen uit die periode die opgebouwd is met slakken-steen van de mijn en ze is waarschijnlijk de oudste patisserie in Zweden. We bezoeken ook de huisjes een beetje verderop waar de mijnwerkers woonden, kleine barakjes die uiteraard ook in de rode Falunverf geschilderd zijn. Die verf wordt trouwens nog steeds gemaakt, in een fabriekje hier op de site. Straks gaan we nog eens kijken of de Oehoe’s zich laten zien. Gereden: 2km

Zaterdag 14 mei 6u: 10ºC, zonnig met wolkenvelden en tot 15ºC.

En de Oehoe’s lieten zich zien gisteravond ! Of beter… we hebben ze gevonden. We waren al enige tijd de grote diepe put aan het afspeuren toen we in de verte een groep Bonte kraai zagen rondvliegen… die zijn niet op hun gemak met prooivogels in de buurt. Toen we die omgeving nader bekeken zagen we eerst één en dan twee donzige bollen veren… de twee Oehoe kuikens dicht bij elkaar ! Al redelijk goed in de pluimen maar toch nog veel dons. Enkele honderden meters ver weg maar toch een geweldige waarneming, voor het eerst wilde Oehoe waargenomen ! ’s Avonds na 18u nog eens teruggegaan en ze zaten er nog steeds. Met een paar andere vogelaars vonden we ook één van de oudervogels op enkele honderd meter van de jongen. Indrukwekkende vogel toch, al is hij nog zo ver verwijderd.
Vanmorgen geen vogels meer te zien, spijtig. Maar we hebben een mooie herinnering aan gisteren.
We verlaten Falun na ons bezoek aan het museum en gaan dan eerst onze tanks ledigen op een camping in Lugnet. Vandaar naar Sundborn waar we het huis en de tuinen van de Zweedse kunstenaar Carl Larsson wilden bezoeken. Maar blijkbaar moet je het huis in groep bezoeken en dat willen we niet, Covid is nog niet ten einde. Dan verder naar Långhed en Vallsta waar we twee van de zeven boerderijen willen bezoeken die tot het Wereld Erfgoed behoren vanwege hun prachtig gedecoreerde kamers. Maar ook hier worden we verrast door de eigenaardige regeling dat je eerst een toerismebureau moet contacteren die dan een groep samenstelt en een afspraak maakt met de eigenaars…ook weer niet ons ding, spijtig. We troosten ons met de foto’s die overal uithangen en toeristen moeten lokken…
We reizen verder noordwaarts richting Sundsvall maar het wordt al laat en vinden een plek om te overnachten ter hoogte van Lillbovallen op een smalle parking naast een meer.
Gereden: 223km

Zondag 15 mei 6u: 6ºC, zonnig met frisse NW-wind, ’s middags tot 32km/h - koud !

We vervolgens deze prachtige weg via Hassela en Klingsta en zien bijna geen verkeer. In Sundsvall beslissen we om de stad niet aan te doen - te groot en te druk voor ons (…die uit het bos komen…).
We rijden dus door naar Härnösand (veel kleiner en iets gezelliger). We verkennen het centrum en besluiten hier de zondagsdrukte uit te zitten en onze planning voor de komende dagen te bekijken.
Het worden frisse wandelingen vandaag want de wind geeft een flinke deuk aan de gevoelstemperatuur. Op sommige, weinig zongerichte hellingen, zien we nog sneeuw liggen. De Bosanemonen onderweg hadden maar kleine kopjes en ook de bomen zijn nog niet zo groen als in Falun.
Gereden: 165km

Maandag 16 mei 6u: 6ºC, blauwe lucht en koude wind, later bewolkt en tot 13ºC

Na nog enkele boodschappen in Härnösand rijden we naar Docksta via de “Hoga Kusten” brug. Een zeer mooie brug die sterk doet denken aan de Golden Gate Bridge in San Francisco. Ze is ook nauwelijks 70m korter en werd van 1993 tot ’97 gebouwd. We kregen een mooi zicht op de brug vanaf de parking aan de overzijde.
In Docksta bezoeken we het Naturum van de “Hoga Kusten” dat ook een tentoonstelling heeft over deze kust die nog steeds, sinds de terugtrekking van de gletsjers van het vorige IJstijdperk, blijft stijgen. Het is ook een Wereld Erfgoed plaats en er zijn veel en mooie wandelingen uitgestippeld.
We vroegen de gids om info en die stelde ons de westelijke ingang voor omdat die het interessantste was als we niet te veel wilden klimmen. Ook al omdat de zuidelijke afgesloten is omdat daar een brug moet hersteld worden. Maar bij aankomst, 20km verder bleek ook de westelijke ingang gesloten voor herstellingswerken met de helikopter… geen wandelingen dus, we hadden daar ook graag een nacht doorgebracht. Niet dus.
Onderweg Wilde zwaan, overvliegend Moerassneeuwhoen en Rode vos.
Verder gereden naar Näske, een klein dorpje waar we in het jachthaventje een rustige plek vonden.
Gereden: 105km

Dinsdag 17 mei 6u: 6ºC, blauwe lucht, ijskoude wind, namiddag tot 12ºC

Vanmorgen in de haven van Näske zagen we nog Grote zaagbek ♀︎ & ♂︎, Eidereend ♀︎ & ♂︎ en Kuifduiker !
Via kleine wegels rijden we naar Örnsköldsvik waar we wat wandelen en inkopen doen. Dan gaat het weer de E4 op tot Nordmaling waar we aan de kade lunchen. Verder richting Umeå maar we rijden zuidelijk richting Holmsund om te eindigen aan de parking van het Stora Tuvan natuurreservaat in de Umeälvens delta. Daar maken we een wandeling doorheen het gebied en kijken even rond in de vogelkijkhut op het einde van een zijpad. Tot onze stomme verbazing zitten er aan de rand van een eilandje, op nog geen 30m afstand, een groep Kemphanen ♀︎ & ♂︎. Compleet in tegenlicht maar het silhouet van de mannetjes is toch onmiskenbaar, vooral als ze hun sierkraag opzetten. Hopelijk zitten ze er morgen nog en als de zon meewerkt kunnen we nog wat genieten van dit schouwspel. Uiteraard blijven we hier slapen.
Gereden: 155km

Woensdag 18 mei 5u30: 7ºC, zonnig en namiddag wisselend zon/wolken tot 13ºC

En de zon werkte mee… maar de wind niet direct. We waren al vroeg in de schuilhut maar we zagen slechts enkele Kemphanen aan de verste kant van het eilandje. Misschien zaten daar ook de andere vogels in de beschutting uit de wind. Het enige wat we konden doen was wachten.
Kort nadat de wind wat ging liggen vloog er een groep vogels vanachter het eiland in onze richting en zou achter ons afbuigen maar ze veranderden plots van koers en streken neer op het beginpunt van het eilandje, de kortste afstand tot de schuilhut. Meteen zagen we dat het Kemphanen waren, minstens 30-40 stuks met een meerderheid aan vrouwelijke dieren. De mannetjes begonnen meteen te pronken en hun halskraag open te zetten om zo in de gunst van een vrouwtje te vallen. Wat een show ! Fantastisch, enig om zien.
Nog vol van het spektakel van de Kemphanen rijden we naar Umeå om er het ”Gammlia Västerbottens museum” te bezoeken, een combinatie van kunst- streek- visserij en scheepvaartmuseum. Het leek heel interessant maar was het totaal niet. Zowat alles was afgesloten, we konden alleen wat rondwandelen in een soort Bokrijk. Waarschijnlijk wordt alles pas geopend in de vakantiemaanden, onduidelijkheid troef.
Na de middag rijden we verder tot kort voor Skellefteå waar we een prachtig plekje vinden. Uiteraard zit Zweden vol van “prachtige plekjes” maar voor ons moet het ook een plek zijn waar we wat “uit het zicht” zitten, en al zeker niet in het zicht van iemands woning…
Gereden: 14km

Donderdag 19 mei 6u: 6ºC, de hele dag zonnig met frisse oostenwind en tot 12ºC

We zijn nu een maand onderweg en hebben al alle dagen onze verwarming moeten gebruiken, niet alleen ’s morgens, maar de laatste dagen ook weer s’ avonds (en we gaan niet echt laat slapen). In hoekjes en kantjes waar de zon niet komt liggen nog dikke lagen sneeuw maar de zomer breekt aan.
We bezoeken het Kerkdorp Bonnstan in Skellefteå. De oude nederzetting, die gebouwd is tussen 1830 en 1840, bestaat uit tientallen houten huisjes die tussen 1977 en 1986 mooi gerenoveerd zijn. De huisjes werden gebouwd voor mensen die verplicht een paar keer per jaar naar de kerk moesten komen. Als je binnen een straal van 10 kilometer van de kerk woonde moest je er elke zondag naartoe. Woonde je tussen 10 en 20 kilometer van de kerk, dan moest je om de andere week komen. Als je verder weg woonde, dan was je verplicht om één keer per maand de kerk te bezoeken. Dat alles om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk inwoners het christelijke geloof zouden aanhangen in een tijd dat het protestantisme toenam. We wandelen nog wat door het centrum, lunchen Thais en zoeken dan de camperplaats op van de Ursvikens zeilclub, zuid-oost van Skellefteå, waar we vanmorgen, op weg naar Skelleftea, al even gingen verkennen. De havenmeester stelde ons toen voor om de plek achter het magazijntje in te nemen, vlak aan de waterkant. We mogen, tegen een redelijke vergoeding, alle faciliteiten van het clubhuis gebruiken; WC, douches, was- en droogmachine, keuken, zitkamer, TV-ruimte en zelfs de sauna… kan het nog beter ? We besluiten onmiddellijk om hier wat langer te blijven hangen… tenslotte is het nog wat te koud noordelijker…😉
Gereden: 52km

Vrijdag 20 mei 6u: ºC,

We spraken met de havenmeester en enkele mensen van de zeilclub en iedereen zei dat het vandaag en het komend weekend erg druk zou worden in de haven. Het weer is al enkele dagen goed en het zeilseizoen is hier zo kort dat ze nu zo snel mogelijk alle boten in het water willen. Het zeilen loopt hier ten einde al in september ! Gisteren werd als eerste de reddingsboot te water gelaten, een goed begin vonden we. Die reddingsdienst is één van ongeveer 70 soortgelijke aan de Zweedse kusten. Ze worden allemaal bemand en in stand gehouden door vrijwilligers die nu met met dan 140.000 zijn en die gedurende het seizoen 24/7 bijstand kunnen geven voor wie in gevaar verkeert. Ook de boten worden bestuurd door vrijwilligers die daarvoor een opleiding van 3 jaar hebben gevolgd.
We blijven hier nog enkele dagen, de was en de plas, de blog en even uitzieken want er is een serieuze verkoudheid die roet in het eten smijt.
Gereden: 0km

Vogels die we elders nog niet zagen maar vooral sinds Härnösand: Wilde zwaan, Moerassneeuwhoen, Kuifduiker, Eidereend, Middelste zaagbek,